Als kerk vooruitkijken naar een toekomst na de pandemie: waar richt je je dan op? In een drukbezocht webinar gaf het LICC, de Britse collega van de IZB, op 9 februari bouwstenen en kaders voor een weldoordachte aanpak voor kerken. De lessen die in het Verenigd Koninkrijk getrokken worden, kunnen we goed gebruiken in onze Nederlandse context.
“U bent die weg niet eerder gegaan…” (Joz. 3:4) Met deze woorden opent Steve Rouse (director Church Teams) het symposium. Hij benadrukt dat vertrouwde kaders in veranderde omstandigheden vernieuwd dienen te worden en onderstreept dit met een quote van Tod Bolsinger: “If you’re going to scale the mountains of ministry you need to leave behind canoes and find new navigational tools.”
Kerken zijn beland in een stroomversnelling. Door de crisis rondom COVID ontwikkelen kerkstructuren en praktijken zich razendsnel. Niet alleen het kerkelijk leven, maar ook het werkzame leven is drastisch veranderd: thuiswerken, ZOOM-vergaderingen en zorgverlening op afstand hebben hun uitwerking op alle facetten van het leven én van kerk-zijn. Tegelijk blijft het verlangen van de kerk hetzelfde: gemeenteleden toerusten om God te dienen op de plaats die ze in het maatschappelijke leven innemen. Hoe geef je dat oude verlangen vorm in deze nieuwe context?
Nieuwe uitdagingen
Door de corona-crisis krijgt de kerk nieuwe impulsen én nieuwe uitdagingen. In de eerste plaats door de digitalisering: sinds de corona-crisis kunnen we overal tegelijk aanwezig zijn (presence). Dat zet ons, onbedoeld, onder druk (pressure). Kun je je richten op één ding tegelijk? En kun je nog afwezig zijn? Het zet ook kerken onder druk, om digitaal te presteren en present te zijn. Kun je je, onder die druk, nog richten op het hogere doel (purpose) van gemeente-zijn? Overigens wordt niet alleen de kerk met deze vraag geconfronteerd. In de volle breedte van de maatschappij zie je de spanning tussen digitalisering, toename van de druk en het zoeken naar het hogere doel herkend.
Nieuwe gevolgen
Deze ontwikkelingen hebben een aantal veranderingen tot gevolg. Allereerst verliezen veel mensen hun doelen uit het oog, wat leidt tot verveling (bored). Anderen vallen uit, onder de druk van het voortdurend present zijn (burn-out). Daarnaast is het voor mensen en bedrijven balanceren: het is soms vechten tussen overleven en omvallen (breakdown). Toch heeft hebben alle veranderingen, waaronder het thuiswerken, ook zegeningen (blessings) gebracht. Deze gevolgen zie je op grote schaal, op economisch en sociaal gebied, maar ook dichtbij, op de werkvloer en in je eigen gezin. Je emotionele draagkracht wordt sterk op de proef gesteld.
Geestelijk leiderschap
Veel kerkleiders zijn het erover eens dat gemeenten onder grote maatschappelijke druk staan. Het uithoudingsvermogen van mensen en kerken wordt op de proef gesteld. Wat doet dit met de betrokkenheid van leden, jong en oud, op de kerk? En hoe kunnen we, onder die druk, zegeningen blijven delen, en vasthouden aan de bron van kerk-zijn: de Geest? Er is geestelijk leiderschap nodig. Voor het LICC ligt dat leiderschap langs een weg van nederigheid, waarin we grote dingen van God verwachten. “Blijf God herkennen in zijn missie in de wereld, en sluit dáár aan.” Het is tijd om kerk te zijn met open deuren, doordachte programma’s, aantrekkingskracht en diepe bronnen.
- Open deuren: Digitalisering van het kerkelijk leven biedt nieuwe openingen voor de verspreiding van het Evangelie. De drempel om een dienst bij te wonen is immers nog nooit zo laag geweest. Kerken kunnen van die nieuwe openingen gebruik maken.
- Doordachte programma’s: Ga weloverwogen te werk. Doe niet alles tegelijk, maar kies zorgvuldig. Bereik mensen op de digitale snelweg, maar biedt tegelijk ook fysiek pastorale toerusting op persoonlijk niveau.
- Aantrekkelijke kerken: werk vanuit kleine groepen en kringen, waar mensen laagdrempelig uitgenodigd worden en elkaar kunnen toerusten om in de eigen werk- en leefomgeving discipel te zijn. Meer nog dan voorheen is toerusting van belang in het verander(en)de tijdperk.
- Diepe bronnen. Tijdens de lockdown blijkt hoe mensen zoeken naar zingeving en vervulling. Juist nu moeten we als kerken vasthouden aan Jezus, die levend water biedt. Laat je gemeente drinken: in gebed, in Bijbelstudie, in het delen van je leven, maar ook in aanbidding. Laten we kerken zijn die gericht zijn op Jezus, die overvloed biedt aan de samenleving waarin we geroepen zijn.
Fysiek kerk-zijn
In dit alles is het van belang dat we niet alleen digitaal present zijn. Grote organisaties en multinationals, zoals de BBC en Barclays, waarschuwen voor vergaande digitalisering die onze creativiteit vermindert, ontwikkeling verhindert en diepe gesprekken verlamt. Nog steeds blijken fysieke ontmoetingen noodzakelijk voor verandering, vernieuwing en verfrissing. Kerken kunnen hierop reageren, door persoonlijke aandacht en begeleiding in kleine eenheden van je gemeente, met een vernieuwde visie op het dienen van God in het ritme van je persoonlijke levenssfeer.
Het Webinar is als een bouillontablet samengeperst, en biedt veel stof tot verder nadenken. In grote lijn zijn er twee belangrijke lessen: het landschap van de kerk is ingrijpend veranderd, maar de diepe wortels in het werk van Jezus en de kracht van de Geest zijn er nog steeds. Daaruit ontvangt de kerk redding, en daartoe nodigt zij anderen uit.
Ben je geïnspireerd geraakt? Het LICC herhaalt de webinars in maart, in twee verschillende sessies. Van harte aanbevolen!
1. Voor gemeenteleden, op dinsdagavond 16 maart: meer informatie.
2. Voor kerkleiders, op dinsdagmiddag 16 maart: meer informatie.
Jan van Luik