Undefended Preaching

Existentieel Bijbellezen en authentiek preken

In tien bijeenkomsten collegiaal oefenen in vormen van existentiële verificatie
om te groeien in spiritualiteit en vrijmoedigheid, in authenticiteit en weerbaarheid.

Je bent voorganger en weet je geroepen het Evangelie te verkondigen, op zo’n manier dat je hoorders zich aangesproken, bemoedigd en uitgedaagd weten. Maar regelmatig worstel je met deze opgave. Je voelt je heen en weer geslingerd tussen verschillende verwachtingen binnen de gemeente. Je loopt op tegen de verschillende leefwerelden van mensen, tegen een mix van onbehagen, verwarring en verlangen in samenleving en kerk, tegen een dwingende tijdgeest met haar thema’s, tegen wegvallen van vertrouwde kerkelijke kaders en de opkomst van nieuwe andere netwerken… en niet te vergeten, tegen je eigen ziel waar innerlijke stemmen je kunnen verlammen en de praktijk van je eigen geloven die niet altijd spoort met wat je preekt. Je voelt wel aan: dat zijn allemaal factoren die je kunnen remmen om ‘vrij’ te kunnen luisteren naar de tekst, naar jezelf, naar je hoorders én om vrijuit te zeggen wat er vandaag van Godswege gezegd wil zijn.

Het is vaak een eenzaam avontuur om Gods stem in de bijbelse teksten te verstaan en daar woorden aan te geven. Vanuit Areopagus zijn we overtuigd van de meerwaarde om als collega’s daarin samen op te trekken, samen te zoeken en te ontdekken waar het voor jou op aankomt, als mens, als gelovige en als prediker. Je krijgt via deze training daartoe de mogelijkheid. De vraag die centraal staat is deze: hoe leer je als mens eerlijker en ontvankelijker te luisteren naar Gods stem, om zodoende als prediker overtuigder en vrijer de ‘grote woorden van God’ te spreken, dichtbij het leven en hart van jezelf en van je hoorders.

In tien dagdelen ontmoeten we elkaar in een kring van collega’s rond een open bijbel en oefenen onszelf in een existentiële manier van lezen: wat hoor en zie ik hier gebeuren, waar raakt dit gedeelte mijn leven, hoe verhoud ik mij daartoe, en wat zegt dat (over) mij? Stapsgewijs wordt daarna een route gevolgd van het persoonlijk luisteren naar het publiekelijk (s)preken – dus van binnen naar buiten - met als doel de Schrift zó te ontvouwen dat hoorders a.h.w. in die ruimte getrokken worden, om daar de stem van God te horen. In een collegiale en vertrouwde setting oefenen we ons daarin en leren van elkaar. Met als focus: groeien in vormen van undefended preaching, een verkondiging waarbij je, zonder in de aanval of verdediging te gaan (richting flanken en kritische hoorders), vrijmoedig en overtuigd de Schriften leert ontsluiten in de gemeente van nu.

Wij geloven dat in deze aanpak een sleutel ligt voor authentieke en aansprekende verkondiging. Het vraagt lef en (oot)moed om onze ‘domineesbagage’ af te leggen en als méns zelf in verbinding te blijven met de sprekende God. Alleen dat geeft récht van spreken en réden tot spreken en voedt de roeping en drive om onder mensen van nu te getuigen van de waarheid van God en het evangelie van Christus.

Wat maakt iemand tot een undefended preacher? Naast kennis en vaardigheden gaat het nadrukkelijk over wie je bent. In deze training werken we met het gedachtegoed vanuit het Instituut voor Undefended Leadership (een initiatief van collega Oeds Blok) om jezelf als persoon beter in beeld te krijgen. In ‘Leidinggeven vanuit wie je bent’ beschrijft Simon Walker, sociaal cognitief psycholoog vier ego-patronen die zijn gevormd vanuit onze kindertijd en bepalen hoe we onze behoeften proberen te bevredigen, als leiders. Die zijn veelal gericht op het veiligstellen van onszelf, dan ben je defended. Maar door ons gevoel van erkenning en eigenwaarde uit een geestelijke Bron te halen, laat hij zien dat we in vrijheid, undefended kunnen dienen. In twee sessies wordt daar gericht aandacht aan gegeven m.m.v. dit instituut.

De sessies hebben een interactief karakter met veel oefeningen. De gevraagde voorbereiding en reflectie kosten gemiddeld twee uur. Aan deze training zijn 60 studiebelastingsuren gekoppeld. Deze kunnen ingezet worden voor de Permanente Educatie.

Trainingen 2024-2025

Undefended Preaching – Regio Leerdam - IZB
Undefended Preaching – Rotterdam - IZB
Undefended Preaching – Woudenberg - IZB
Undefended Preaching – Regio Groningen/Friesland - IZB
De training in Amersfoort is gericht op startende voorgangers: dominees, pioniers en kerkelijk werkers.

Praktisch

Type Training: Interactieve sessies met eigen inbreng en voorbereiding
Duur: 10 bijeenkomsten van 2,5 uur (1 sessie per maand)
Materialen: Je ontvangt ter voorbereiding op iedere les een leeswijzer om artikelen en ander leesmateriaal, video’s en luistermateriaal te bestuderen of in te oefenen. Het boek ‘Leidinggeven vanuit wie je bent’, Simon P. Walker (zelf aanschaffen, informatie volgt na aanmelding).
Lees ook de ervaringen van andere cursisten.

1. WIE BEN JIJ ALS INSTRUMENT

Als predikant ben je zelf het instrument, de intermediair tussen God en mens. Wie ben je als mens, als prediker? Waar loop je tegenaan of wat geeft je energie?

Inzicht in wie jezelf bent, geeft je informatie over hoe je functioneert en hoe je de woorden van de bijbel hoort, begrijpt en verwerkt.

In deze eerste bijeenkomst een workshop Leiderschapsego’s vanuit Undefended Leadership, waarin we stil staan bij de vorming van jou als persoon en het vergroten van je vrijheid.

Je wordt je bewust van je vorming als persoon en kunt de invloed daarvan op de prediking benoemen
Je krijgt zicht op wie jij zelf bent als voorganger, waardoor je roeping verder tot bloei komt.

2. ONTVANKELIJK LEZEN

Je hebt ontdekt hoe je ego gevormd is, wat je ervaring met vertrouwen is en wat je op de voorgrond en wat op de achtergrond laat zien of inzet. In relaties met anderen/de Ander en door je bron van erkenning te vinden – bij de Bron te leven – hoef je niet verdedigend, maar mag je in vrijheid dienen.

Met deze inzichten gaan we een bijbelgedeelte lezen.

Wat staat er, wat hoor ik, wat haakt er, wat raakt aan mijn eigen leven, wat doet dit met me?

Wat gebeurt er als je nieuwsgierig en open bent?

Je oefent in woorden te ontvangen zonder gelijk alle theologische kennis in te zetten
Je oefent in het onder woorden brengen van je eigen verstaan en delen met elkaar

3. EXISTENTIËLE GRONDNOTIES

Wat zou er te geloven en te preken zijn als je niet zelf van God had vernomen en telkens opnieuw zou horen? Aan de hand van vijf existentiële grondnoties over de realiteit van Gods spreken ontdekken we hoe krachtig en kwetsbaar ons geloven is.

Je verkent in deeloefeningen de realiteitszin
Je ontdekt hoe je vanuit een cultuur van vrijgevigheid werkelijk vrij bent om te delen en te dienen

4. VERDIEPING – EXISTENTIËLE VERIFICATIE

Paulus wil een voorbeeld zijn voor de gemeente. Zo schrijft hij: Wat u ook geleerd en ontvangen en gehoord en in mij gezien hebt, doe dat (Fill. 4 vs 9).

Wat verkondig jij met je leven? Hoe maak je de navolging van Christus zichtbaar, in al je kwetsbaarheid!? We laten ons daarbij leiden door wat Rudolf Bohren hierover schrijft in Predigtlehre over de prediker als voorbeeld. Waar je de gezindheid van Christus leert leven, hoef je steeds minder jezelf te verdedigen.

Je leert ontwapenen: als mens met alle sores - gezin, relaties, karakter, geloof, tradities, tijdsgeest, twijfels etc.- aan het licht komen
Je ontdekt dat undefended geen herprogrammering is door middel van skills, maar door je verbondenheid met de a/Ander, een veilige relatie

5. PREKEN IS ZICHTBAAR MAKEN

Vanuit een kunstwerk kan er een onverwachte, ontregelende vraag op je afkomen. De schilder heeft de tijd genomen om een detail neer te zetten.

Zie jij nog wat je leest? Kun je verbeelden.

Als prediker ben je de brug, de verbinder, de intermediair tussen God en mensen. Je begeeft je op twee oevers, hoe krijg je de boodschap van de ene kant naar de andere. Mensen vragen: wat moet ik me erbij vóórstellen!? Jij mag openbaren, ontvouwen. Maar dan moet je het wel eerst gezíen hebben!

Je oefent in kijken
Je oefent in visualiseren van een tekst en je ontdekt wat jouw beeldtaal is

6. RELATIONELE HERMENEUTIEK

Welke sleutel hanteren we om de Bijbel te lezen? Dat is een fundamentele vraag in het preekproces. In de hermeneutiek vallen veel beslissingen die vèrgaande consequenties hebben voor de verkondiging.

Veel bijbelse kernwoorden zijn relationele woorden: liefhebben, vertrouwen, belijden, bekeren, onderwijzen, zegenen enz. In deze bijeenkomst krijg je input vanuit de relationele hermeneutiek, zoals we die binnen Areopagus bepleiten.

In de preekvoorbereiding raakt, al luisterend, je eigen levens- en geloofsverhaal verbonden met de werkelijkheid van toen. Dat leidt tot de zogenaamde horizonversmelting.

Je wordt je bewust van je context waarin je je beweegt
Je oefent in hermeneutische horizonversmelting waarbij woorden van toen en daar tot klinken komen in het hier en nu

7. IN GESPREK MET DE ONTVANGER

De hoorder is een actieve ontvanger. Alles doet mee in het verstaan van de tekst, net als bij jezelf immers. De persoonlijkheid, Godsbeeld en stemming zijn belangrijke factoren in het hoorproces. De hoorder is in dialoog met zichzelf en de tekst.

Aan de hand van een feedbackformulier reageren een aantal gemeenteleden op een door jou gehouden preek m.b.t. hun luisterervaring. De uitkomst kan behulpzame inzichten geven maar kan ook onzeker en aarzelend maken. Het is goed om dat te onderkennen bij jezelf, met als uitgangspunt: je bent niet geroepen om hoorders te pleasen, maar wel om zo goed mogelijk gastheer/-vrouw te zijn. Hoe nodig je uit tot een ontmoeting in heilige ruimte. Hoe haal je mensen over de brug om te komen kijken!? Je mag een werkelijkheid ontvouwen waar de ander in betrokken wordt.

Je krijgt inzicht in de psyche van de hoorder
Je krijgt tools en taal om de ruimte te openen voor ontmoeting

8. LEIDERSCHAPSKWADRANT

Het gezamenlijk bijbellezen en delen geeft veel inzichten en verbindingen. Je hebt ontdekkingen opgedaan over je vorming als persoon, over je zijn (als mens en als voorganger), over je bewegen en verstillen. Je hebt je verdiept in de hoorder, een mens als jij met herkenbare issues en hoe je beide in dialoog bent met jezelf, de aangereikte tekst en God. In deze bijeenkomst een verdieping in een aantal houdingen in leiderschap.

Je leert de acht houdingen in leiderschap kennen en hun spiegeleffect tussen mensen
Je oefent met praktijksituaties in je prediking en kunt je kracht en je angst benoemen
Je wordt uitgedaagd om beweeglijk te durven zijn als voorganger in het oefenen met verschillende situaties

9. AUTHENTIEK SPREKEN

We leggen nu de verbinding tussen inhoud en presentatie. Hoe kun je in de presentatie en communicatie zo persoonlijk mogelijk gezicht en stem geven aan je verkondiging. Wie en wat representeer je? Waar bevind je jezelf en welke positie neem je in ten opzichte van je hoorder. We verbinden dat met de doelstelling van de training: in hoeverre is er sprake van existentiële verificatie en een authentiek getuigenis?

In een korte voordracht maak je al het geoefende zichtbaar, hoorbaar, voelbaar
In het luisteren naar elkaar ervaar je ook hoorder te zijn
Je geeft elkaar feedback wat inzicht geeft in waar en hoe de ander het verhaal ingetrokken wordt

10. EVALUATIE

Schatten verzamelen: wat neem je mee!?

Wat is er veranderd, persoonlijk en in je preekproces en welk effect heeft dat?

Wat zou je nog meer willen ontwikkelen en wat of wie heb je daarbij nodig?

Kees van Ekris, Preken voor tijdgenoten. De dialoog de dans en het duel; Kok Boekencentrum, 2022
Wim Dekker en Jos Douma, Dichtbij de hoorder; Kok Kampen, 2007
Arnold Huijgen, Lezen en laten lezen; Kok Boekencentrum Nonfictie, 2019
F. G. Immink, Het heilige gebeurt; Kok Boekencentrum, 2011
Thomas G. Long, The Witness of Preaching; Westminster John Knox Press, 2005
Kees de Ruijter, Horen naar de stem van God; Boekencentrum, 2013
Simon P. Walker, Leidinggeven vanuit wie je bent; Instituut voor undefended leadership, 2020

Na de basistraining is het mogelijk een Follow-up te volgen. Deze verdiepende training bestaat uit vijf bijeenkomsten en we gaan aan de slag met thema’s uit het boek ‘Preken voor tijdgenoten, de dialoog de dans en het duel’ van Kees van Ekris. Je gaat ontdekken dat je met de opgedane ervaringen en oefeningen echt een verdiepingsslag kunt maken ten aanzien van jezelf en de ander in vrijheid! In elke bijeenkomst verzamel je bouwstenen voor een preek.

Volg ons

Undefended Preaching

Trainingen 2024-2025

Praktisch