15 september 2023

André (42), geboren en getogen in Zoetermeer, woont met zijn vrouw Viola en hun drie kinderen in Oosterheem. Een Vinex-wijk met 23.000 inwoners, zeven basisscholen, waarvan vier christelijk. In het winkelcentrum staat ook de (enige) kerk: de Oosterkerk (PKN), die inmiddels de functie van buurthuis vervult. ’s Zondags kan men er kiezen tussen een wat traditionelere dienst en een laagdrempelige viering, de Perronmeeting. Timo Hagendijk is aan deze plek verbonden als pionier.

Als missionair ouderling van de Oosterkerk is André verantwoordelijk voor de activiteiten van Perron. In het dagelijks leven bekleedt hij een managementsfunctie bij het bedrijf Festo (pneumatische en elektrische automatiseringstechniek), waarvoor hij regelmatig op pad is binnen Europa. Een groot deel van zijn vrije tijd steekt hij in het Perronwerk, waarbij hij graag wil benadrukken dat hij dit samen doet met een groep toegewijde mensen uit de Oosterkerk en de Perrongemeenschap.

Hij pakt zijn telefoon en scrollt met een grote glimlach door de foto’s van kinderen die enthousiast aan het knutselen zijn, met de meesters en juffen in de keuken van het kerkelijk centrum die staan te kokkerellen of ademloos luisteren naar de Kerstvertelling.

Normen en waarden
‘Oosterheem wordt, zoals de meeste Vinex-wijken, voor een groot deel bevolkt door gezinnen. Als je die als kerk wilt bereiken, ligt het voor de hand om dat te doen via de as van de scholen.’ Opmerkelijk genoeg kiezen veel ouders, ook als ze geen binding (meer) hebben met een kerk, toch voor christelijk onderwijs. Bos kan ze met zijn neus aanwijzen. ‘Het adagium “daar krijg je in elk geval bepaalde normen en waarden mee” geldt blijkbaar nog steeds.’

Maar hoe krijg je, zakelijk gezegd, als kerk een voet tussen de deur bij deze scholen? ‘Je moet natuurlijk wel iets te bieden hebben. Ze zitten over het algemeen niet ruim in de financiën, dus het moet ze niet te veel geld kosten. En een activiteit heeft vooral kans van slagen als je de school werk uit handen neemt.’ Laat dat maar aan Perron over: er zijn kinderclubs, er wordt huiswerkbegeleiding aangeboden en de ‘kliederkerk’ is inmiddels een beproefd concept.

Er is op dit moment goed contact met alle vier de christelijke basisscholen in Oosterheem. André Bos: ‘We vragen of we een keer bij de school langs mogen komen en per school proberen we dan de behoefte te peilen.’ Rode draad daarbij is dat scholen niet ‘bang’ hoeven te zijn voor eenheidsworst. ‘De een wil alleen met Kerst en Pasen iets doen, de ander heeft behoefte aan gastlessen voor groep 8 en weer een ander wordt enthousiast van de kliederkerk.’ Maatwerk dus. En dat is prima.

GSK richt zich op verschillende partijen. ‘Allereerst de directie. De meeste schooldirecteuren worstelen met de vraag: in hoeverre geven we invulling aan onze identiteit? Eén directeur is van PKN-huize, die wil wat verder gaan – begrijpelijk. Anderen zijn voorzichtiger, voor hen hoeft de identiteit er niet te dik op te liggen.
Vervolgens de docenten. Die moeten in de klas ook iets te vertellen hebben. Behalve lesmethodes hebben we voor de leerkrachten halfjaarlijkse identiteitsworkshops, en we denken nu aan een soort Alphacursus.’

‘Als kerk kijken we te vaak van binnen naar buiten’

Beschikbare activiteiten
Voor de kinderen is er een breed programma beschikbaar: sport en spel, een christelijke vossenjacht, een escaperoom. Groot succes is de kookclub op woensdagmiddag, waar Bijbelse gerechten worden bereid. Sommige onderdelen zijn nog in voorbereiding, zoals een open kerk met een carrousel aan activiteiten, van een meet & greet met de dominee tot een les kerkgeschiedenis. Kortom, een mooi aanbod en dan ook nog eens twee professionele mensen die dat kunnen uitdragen: missionair werker Timo Hagendijk – die een achtergrond in het onderwijs heeft – en dominee Pieter Baas, een bevlogen missionair predikant, verbonden aan de Oosterkerk.

Het GSK-plan is in principe bedoeld voor vier jaar. ‘We zijn nu halverwege’, aldus André Bos. ‘Het mooie is dat scholen uit zichzelf al bij ons informeren naar de beschikbare activiteiten. Die kunnen ze dan inplannen in hun agenda. Soms komen ze ook zelf met ideeën. Een school wilde bijvoorbeeld The Passion naspelen.’

Christelijke hoogtijdagen zijn natuurlijk bij uitstek gelegenheden om vanuit de kerk iets te organiseren met en voor de schoolkinderen. ‘We hadden een Kerstviering, jawel, samen met de katholieken. Inclusief kerststal met figuranten. Dat laatste was voor sommige gemeenteleden wel even wennen.’ De traditionele elementen zoals warme chocolademelk vormden een vertrouwde tegenhanger.

Bij dergelijke evenementen komen natuurlijk ook de ouders, en daar merk je een houding van aangename verrassing. ‘Goh, dat dit een kerk is. Best een modern gebouw, met een grote zaal. Ze zeggen het letterlijk: “Grappig joh, dat jullie dit doen!” Het leert mij steeds weer opnieuw dat we als kerk vaak van binnen naar buiten kijken. Misschien moeten we meer proberen te begrijpen hoe de mensen naar de kerk kijken.’

Voor iedereen
Het zit hem hoog: ‘Worden wij als kerk nog begrepen? Snappen mensen waarom het hier elke zondag vol, of in elk geval half vol zit?’ Hij vreest dat veel christenen zich onvoldoende bewust zijn van de kloof tussen de wereld van de kerk en die daarbuiten. ‘Elke school zit in een woonwijk, maar zien we dat daar ook een fundamentele verantwoordelijkheid ligt? Wie van de kerkenraad zit in het wijkteam? Wie heeft er wel eens contact met de wijkagent?’ Hij heeft weinig op met kerken die alles in eigen hand willen houden. ‘Ga toch niet zelf zitten uitzoeken hoe je iemand moet helpen die in de schuldhulpverlening zit. Er zijn allerlei partijen die dat prima kunnen!’

André’s verleden in de lokale politiek – hij zat 12 jaar in de gemeenteraad en leidde de CU/SGP-fractie – verloochent zich niet. ‘Zoetermeer wil ons graag laten participeren in gemeentelijke doelstellingen. Groepen die zich inzetten voor verbinding, daar horen wij ook bij. Dat is ook het mooie van de kerk: wij zijn geen club die een bepaalde doelgroep bedient, we zijn er echt voor iedereen. Deze zomer was de burgemeester – van VVD-huize – te gast in de Perronmeeting. Hij heeft woorden gegeven aan Keti Koti. Ook daarmee laat je als kerk zien dat je je bezighoudt met de actualiteit, dat je dat belangrijk vindt.’

Tekst: Anneke Verhoeven